24 lutego 2022 roku Rosja zaatakowała Ukrainę. W wyniku tego, do Polski przybyło już ponad 1 mln osób poszukujących schronienia. Rząd przygotował przepisy, dzięki którym osoby uciekające przed wojną będą mogły legalnie i bezpiecznie przebywać w naszym kraju. W Polsce działa już 30 punktów recepcyjnych przygotowanych we współpracy z samorządami i organizacjami pozarządowymi dla osób, które uciekają z Ukrainy przed wojną. Osoby te otrzymują m.in. informacje na temat pobytu, podstawową opiekę medyczną, miejsce na odpoczynek, posiłek oraz zaopatrzenie w niezbędne artykuły osobiste.

Legalny pobyt na terytorium Polski
Obywatele Ukrainy, którzy na skutek rosyjskiej agresji opuścili swoją ojczyznę, będą mogli legalnie przebywać w Polsce przez 18 miesięcy. Będzie to dotyczyć osób, które przybyły do Polski bezpośrednio z Ukrainy i zadeklarowały zamiar pozostania na terytorium naszego kraju.

Przewidziano także ścieżkę dalszej legalizacji pobytu obywateli Ukrainy, którzy uciekli przed wojną. Osobom, którym pobyt na terytorium Polski jest lub był uznawany za legalny, będzie udzielane zezwolenie na pobyt czasowy. Będzie ono udzielne jednorazowo na okres 3 lat, licząc od dnia wydania decyzji.

Ustawa zakłada nadanie numeru PESEL obywatelom Ukrainy, którzy przybyli do Polski w związku z wojną. Rozwiązanie to pozwoli na realizację szeregu usług publicznych na rzecz tych osób. W tym celu przewidziano specjalny tryb uzyskania numeru PESEL, na wniosek zawierający katalog podstawowych danych. Będzie to odformalizowana procedura umożliwiająca uzyskanie numeru PESEL bez konieczności wykazywania podstawy prawnej dla jego posiadania.

W celu ułatwienia dostępu do usług publicznych online przewiduje się, że wraz z nadaniem numeru PESEL obywatele Ukrainy będą mogli uzyskać profil zaufany. Uzyskanie numeru PESEL przez obywateli Ukrainy nie wpłynie na kwestię uzyskania polskiego obywatelstwa.

Dostęp do rynku pracy
Zagwarantowany zostanie dostęp obywatelom Ukrainy do polskiego rynku pracy oraz rejestrację w powiatowym urzędzie pracy. Aby skorzystać z tego rozwiązania, pracodawca będzie musiał w ciągu 7 dni powiadomić za pośrednictwem praca.gov.pl właściwy urząd pracy o powierzeniu pracy cudzoziemcowi.

Obywatele Ukrainy będą mogli również skorzystać z usług rynku pracy w postaci m. in. pośrednictwa pracy, poradnictwa zawodowego oraz szkoleń – na takich samych zasadach, jak obywatele polscy.​​​​​​

Pomoc socjalna i wsparcie na utrzymanie
Przewidziano pomoc obywatelom Ukrainy udzielaną przez wojewodów i samorządy. Może ona polegać m. in. na zakwaterowaniu czy zapewnieniu całodziennego wyżywienia zbiorowego.

Każdy podmiot, w szczególności osoba fizyczna prowadząca gospodarstwo domowe, która zapewni zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy uciekającym przed wojną będzie mogła otrzymać świadczenie na podstawie umowy zawartej z gminą. Świadczenie to będzie mogło być wypłacane maksymalnie przez 60 dni, a jego wysokość zostanie określona w rozporządzeniu Rady Ministrów. Przewiduje się, że będzie to 40 zł dziennie, czyli ok. 1200 zł miesięcznie.

Obywatele Ukrainy będą mogli ubiegać się o jednorazowe świadczenie pieniężne na utrzymanie w wysokości 300 zł na osobę. Chodzi w szczególności o pokrycie wydatków na żywność, odzież, obuwie, środki higieny osobistej oraz opłaty mieszkaniowe.

Udzielana będzie także pomoc w formie paczek żywnościowych lub posiłków w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Żywnościowa 2014 - 2020 współfinasowanego z Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym.

Świadczenia rodzinne
Obywatele Ukrainy, którzy uciekają przed wojną, będą mieli prawo do pracy na terytorium Polski. Wynika z tego dostęp do świadczeń społecznych czy dofinansowania dotyczącego obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna.

Opieka zdrowotna
Każdy obywatel Ukrainy legalnie przebywający w Polsce będzie miał zagwarantowany dostęp do publicznego systemu ochrony zdrowia, na tych samych zasadach, co obywatele Polscy. Narodowy Fundusz Zdrowia zapłaci za każde świadczenie medyczne dla obywatela Ukrainy w publicznej służbie zdrowia. Finansowanie tych świadczeń będzie zagwarantowane z budżetu państwa.

Oświata i wychowanie
Wprowadzone zostaną rozwiązania, które pozwolą na zapewnienie kształcenia i wychowania dzieciom lub uczniom będącym obywatelami Ukrainy objętymi przepisami ustawy. W tym celu będą mogły być tworzone inne lokalizacje prowadzenia zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych podporządkowane organizacyjnie szkołom lub przedszkolom.

Rząd przeznaczy dodatkowe środki z budżetu państwa na kształcenie uczniów z Ukrainy. Ukraińscy studenci, którzy uciekli przed wojną będą mogli kontynuować naukę na polskich uczelniach.

Utworzony zostanie Fundusz Pomocy. Środki z niego będą przeznaczone w szczególności na finansowanie lub dofinansowanie zadań związanych z pomocą udzielaną obywatelom Ukrainy. Nowe rozwiązania mają wejść w życie z dniem ogłoszenia w Dzienniku Ustaw i będą obowiązywać, co do zasady, z mocą wsteczną od 24 lutego 2022 roku.