Badanie pola widzenia – na czym polega i kiedy warto je wykonać?

Pole widzenia to zakres przestrzeni, który człowiek jest w stanie dostrzec przy nieruchomej gałce ocznej. U zdrowego człowieka obejmuje ono szeroki obszar zarówno centralny, jak i boczny, pozwalając na orientację w otoczeniu bez konieczności wykonywania ruchów głową. Jakiekolwiek zaburzenia w tym zakresie mogą wskazywać na poważne choroby oczu lub układu nerwowego. Badanie pola widzenia, zwane perymetrią, to jedno z kluczowych badań diagnostycznych w okulistyce, wykorzystywane do oceny funkcjonowania siatkówki, nerwu wzrokowego i dróg wzrokowych.

Czym jest pole widzenia i dlaczego jego ocena jest ważna

Pole widzenia odzwierciedla sposób, w jaki oczy rejestrują bodźce świetlne w różnych częściach siatkówki. Centralna część pola odpowiada za ostre widzenie i rozpoznawanie szczegółów, natomiast obwodowa umożliwia dostrzeganie ruchu i orientację przestrzenną. Ubytki w polu widzenia często rozwijają się stopniowo i mogą pozostać niezauważone przez wiele miesięcy. Ich obecność może być objawem jaskry, uszkodzenia nerwu wzrokowego, udaru mózgu lub zmian w obrębie płatów potylicznych. Dlatego regularna ocena pola widzenia ma duże znaczenie w diagnostyce oraz monitorowaniu postępu chorób oczu i ośrodkowego układu nerwowego.

Na czym polega badanie pola widzenia (perymetria)

Badanie pola widzenia wykonywane jest za pomocą urządzenia zwanego perymetrem. Podczas badania pacjent siada naprzeciwko kopuły, w której pojawiają się krótkotrwałe błyski świetlne o różnym natężeniu i w różnych lokalizacjach. Jedno oko jest zakryte, a zadaniem badanego jest sygnalizowanie momentu, w którym zauważy punkt świetlny. Urządzenie rejestruje reakcje pacjenta i tworzy mapę pola widzenia, pokazującą miejsca, w których oko reaguje prawidłowo oraz te, gdzie bodźce nie są rejestrowane. Badanie jest bezbolesne, trwa zwykle od kilku do kilkunastu minut i nie wymaga specjalnego przygotowania. Wyróżnia się perymetrię statyczną, kinetyczną i automatyczną – dobór metody zależy od celu diagnostycznego.

Co można wykryć dzięki badaniu pola widzenia

Perymetria jest niezastąpionym narzędziem w diagnostyce jaskry, gdzie pozwala na wykrycie charakterystycznych ubytków, takich jak zawężenie pola widzenia i tzw. „widzenie tunelowe”. Umożliwia także identyfikację uszkodzeń nerwu wzrokowego, które mogą występować w przebiegu zapaleń, ucisku przez guzy lub po urazach. Badanie to jest również nieocenione w diagnozowaniu zaburzeń neurologicznych, takich jak udar mózgu, stwardnienie rozsiane czy guzy przysadki mózgowej, które mogą powodować ubytki o określonym układzie (np. połowiczne niedowidzenie). Perymetria pomaga także w ocenie zmian w siatkówce, np. w przebiegu retinopatii cukrzycowej lub chorób naczyniowych oka.

Kiedy warto wykonać badanie pola widzenia

Badanie pola widzenia zaleca się wykonywać profilaktycznie po 40. roku życia, ponieważ w tym okresie wzrasta ryzyko rozwoju jaskry. Wskazaniem są również zauważalne trudności w orientacji przestrzennej, potrącanie przedmiotów z boku lub ograniczone widzenie peryferyjne. Perymetrię powinny regularnie wykonywać osoby cierpiące na choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca czy nadciśnienie tętnicze, które mogą uszkadzać naczynia siatkówki i nerwu wzrokowego. Badanie jest również niezbędne w monitorowaniu pacjentów po urazach głowy, udarach oraz w diagnostyce chorób neurologicznych. W przypadku jaskry wykonuje się je cyklicznie, aby ocenić skuteczność leczenia i tempo postępu choroby.

Jak interpretować wynik badania

Wynik perymetrii przedstawiany jest w formie mapy pola widzenia, na której zaznaczone są obszary o prawidłowej i obniżonej czułości siatkówki. Obszary niewykrywania bodźców świetlnych świadczą o ubytkach, które mogą mieć różny charakter – centralny, obwodowy, połowiczny lub nieregularny. Lekarz okulista analizuje rozmieszczenie tych zmian, ich symetrię i korelację z innymi wynikami badań. W przypadku chorób przewlekłych, takich jak jaskra, szczególnie ważna jest powtarzalność testów – umożliwia to obserwację postępu choroby i ocenę skuteczności terapii.

Znaczenie badania pola widzenia w diagnostyce i profilaktyce

Perymetria to jedno z najważniejszych badań funkcjonalnych w okulistyce. Umożliwia wczesne wykrycie jaskry, ocenę skutków chorób naczyniowych oraz lokalizację zmian w ośrodkowym układzie nerwowym. Ze względu na swoją czułość i nieinwazyjność stanowi również istotny element badań profilaktycznych u osób z grup ryzyka. Wczesna diagnoza ubytków w polu widzenia daje szansę na zahamowanie postępu chorób i zachowanie pełnej sprawności wzrokowej.

Badanie pola widzenia to proste, szybkie i niezwykle precyzyjne narzędzie diagnostyczne, które dostarcza wielu informacji o stanie narządu wzroku i układu nerwowego. Wykonywane regularnie pozwala na wykrycie chorób jeszcze przed wystąpieniem objawów klinicznych. Perymetria jest nieoceniona zarówno w profilaktyce, jak i w monitorowaniu leczenia – to badanie, które może realnie zapobiec utracie wzroku i poprawić jakość życia pacjenta. Szukasz profesjonalnej kliniki okulistycznej gdzie wykonasz wszystkie niezbędne badania? Odwiedź Iris-med.pl.