Tłumaczenie a przekład – na czym polega różnica?

Zdarza się, że takie pojęcia jak przekład i tłumaczenie używane są jako synonimy. Jedno i drugie określenie dotyczy tekstów, które oryginalnie powstały w obcym języku i zostały przetłumaczone, by mogły dotrzeć do szerszego grona czytelników. Dzięki temu odbiorcy mają możliwość czytania tekstów w swoim ojczystym języku. Sprawdźmy, czym się konkretnie różni tłumaczenie od przekładu.

Tłumaczenie – wierne oddanie treści

Celem tłumaczenia jest wierne i jak najbardziej zbliżone odwzorowanie tekstu – przeniesienie treści z jednego języka na inny. Liczy się precyzyjna i poprawna terminologia. Nie stosuje się ozdobników ani własnych swobodnych interpretacji, by nie zaburzyć znaczenia treści źródłowej. Najczęściej tłumaczenia dotyczą tekstów technicznych, medycznych, czy prawniczych. Można wyróżnić także np. tłumaczenia poświadczone, czyli dokumenty, które są sporządzane dla sądu.

Przekład literacki, czyli więcej niż tłumaczenie

Czym innym jest przekład literacki, który tworzony jest nie tylko po to, by przetłumaczyć słowa, ale też oddać klimat oryginału i przekazać emocje, ducha tekstu. Idiomy oraz frazeologizmy nie zawsze mogą być tłumaczone dosłownie, czasem osoba, która przekłada tekst, żeby odwzorować nastrój, musi pokusić się o własne umiejętności twórcze i swobodę interpretacji. To wymaga dodatkowej kreatywności, a przy tym doskonałego wyczucia stylu autora.

Sztuka interpretacji polega na tym, by potrafić oddać grę słów, które mogą nie mieć dosłownych odpowiedników w języku docelowym. Przy tym należy zachować naturalność i utrzymać odpowiedni klimat. Trzeba też mieć na względzie, że czasem niezbędne jest wyjaśnienie lub adaptacja ze względu na różnice kulturowe.

W efekcie powstaje tekst, który jest twórczą rekonstrukcją – przy czym nie może ingerować w ideologię i świat przedstawiony oryginału. Jeśli znasz język twórcy, ciekawym eksperymentem może być sprawdzenie tego, jak książka obcojęzyczna różni się od przekładu.

Przekłady są tworzone zarówno dla dzieł z obszaru literatury i sztuki, jak i tekstów naukowych, edukacyjnych czy biznesowych – wszędzie tam, gdzie dosłowne tłumaczenie nie wystarcza, by zachować styl, sens oraz oddać klimat i emocje.

A może warto sięgnąć po oryginał?

Czytanie przekładów pozwala nam poznawać literaturę, tworzoną przez osoby z różnych stron świata. Jednak możliwość zapoznania się z tekstem w oryginale to wyjątkowe doświadczenie. Znając język twórcy, możesz w pełni poczuć jego styl, poznać poczucie humoru, rytm języka, sposób myślenia autora bez interpretacji osoby, która na potrzeby przekładu w pewien sposób ingeruje w odbiór treści.

Czytanie bez pośrednictwa tłumacza pozwala wychwycić niuanse językowe, lepiej poznać kulturę, w której tworzył autor. Charakterystyczne zwroty mogą się gubić w przekładzie. Styczność z książką w pierwotnej formie może dostarczać innych wrażeń i być cennym doświadczeniem dla odbiorcy. Świadomość różnic między tłumaczeniami, przekładami i oryginalnymi tekstami pokazuje, jak język może kształtować odbiór treści.