Kto ma obowiązek pochować zmarłego?

Polskie prawo precyzyjnie określa podmioty i instytucje odpowiedzialne za pochówek zmarłego. Wyznaczona została również kolejność poszczególnych osób. Zdarzają się jednak sytuacje, w których zmarły nie miał najbliższych lub rodzina nie chce podjąć się organizacji pogrzebu. Taka ewentualność również została przewidziana w polskim prawie.

Jakie przepisy regulują kwestie pochówku zmarłego w Polsce?

Zasady dotyczące chowania zmarłych zostały sformułowane w ustawie z dnia 31 sierpnia 1959 roku, o cmentarzach i chowaniu zmarłych – Dz. U. z 2000 r. nr 23 poz. 295.

Zgodnie z art. 12 ustawy ciało osoby zmarłej może być pogrzebane – zwłoki lub zostać poddane kremacji. Ciała mogą być grzebane w grobach ziemnych, katakumbach oraz murowanych, ponadto mogą być zatopione w morzu. Z kolei zwłoki poddane kremacji mogą być grzebane w grodach murowanych bądź katakumbach, jak również poprzez zatopienie w morzu czy przechowywane w kolumbariach.

Zwłoki osoby zmarłej mogą być chowane po stwierdzeniu zgonu i nie wcześniej niż po upływie doby. Przepisy wskazują również, że ciało powinno być usunięte z mieszkania celem pochówku w ciągu 72 godzin – możliwe jest jednak odroczenie terminu pochowania. Zwłoki muszą być umieszczone w możliwie chłodnym miejscu i zabezpieczone przed ewentualnym dostępem owadów. Dodatkowo powinny być przechowywane tak, aby nie powodowały szkodliwego wpływu na otoczenie. Co ważne, zwłoki zmarłych na chorobę zakaźną powinny zostać zawinięte w specjalne płótno nasycone płynem dezynfekującym oraz dezynsekcyjnym, następnie usunięte z domu/mieszkania w czasie 24 godzin i pochowane na najbliższym cmentarzu.

Kto zgodnie z prawem ma obowiązek pochować zmarłego?

Jednym z najważniejszych aspektów chowania zmarłego jest wybór pochówku. W Polsce prawo do określenia sposobu oraz miejsca pochowania zwłok przysługuje najbliższej rodzinie zmarłego w kolejności;

• pozostały małżonek/małżonka;
• krewni zstępni – dzieci, wnuki, prawnuki;
• krewni wstępni – rodzice, dziadkowie;
• krewni boczni do 4 stopnia pokrewieństwa – np. rodzeństwo, dzieci rodzeństwa;
• powinowaci w linii prostej do 1 stopnia – tj. rodzice małżonka, synowa, zięć.

Dodatkowo ustawodawca przewiduje trzy podmioty uprawnione do pochowania zwłok:

1. organy wojskowe – zwłoki osób wojskowych w czynnej służbie wojskowej;
2. organy państwowe – w stosunku do zwłok osoby zasłużonej wobec państwa;
3. osoby, które dobrowolnie się do tego zobowiązują – art. 10 ust. 1 ustawy o cmentarzu i chowaniu zmarłych.

Co ważne, w ustawie brakuje regulacji względem osób uprawnionych do pochówku, która została za życia wskazana przez zmarłego. Oznacza to, że nie mamy możliwości na mocy prawnej, wyznaczenia osoby odpowiedzialnej za organizację naszego pogrzebu oraz pochówku. 

Co się dzieje, gdy dana osoba nie może lub nie chce zorganizować pochówku?

Warto mieć na uwadze, że ustawa wskazuje osoby, które mają prawo do pochówku zmarłego, lecz nie nakłada na nie takiego obowiązku. Oznacza to, że rodzina może odmówić zorganizowania uroczystości pogrzebowej. W takim przypadku pochówek będzie odbywał się na tych samych zasadach co osób zmarłych, które nie posiadały rodziny. Wówczas obowiązek pogrzebu przejmuje gmina.

Art. 10.2 ustawy o cmentarzu i chowaniu zmarłych wskazuje, że zwłoki niepochowane przez najbliższych mogą być przekazane uczelni medycznej do celów dydaktycznych oraz naukowych. Ustawa dopuszcza także możliwość przekazania ciała do uczelni, która prowadzi działalność naukową w zakresie nauk medycznych bądź federacji podmiotów systemu szkolnictwa wyższego. Co ważne, przekazanie zwłok wymaga decyzji właściwego starosty.

W jakich sytuacjach gmina przejmuje obowiązek pochówku zmarłego?

Art. 10.3 ustawy o cmentarzu i chowaniu zmarłych wskazuje, że osoby bezdomne lub nieposiadające rodziny, jak również osoby, których rodzina nie podjęła się pochówku, muszą być pochowane przez gminę, właściwą ze względu na miejsce zgonu. Zorganizowaniem pogrzebu zajmuje się ośrodek pomocy społecznej. Według art. 44 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej przebieg pogrzebu ustalany jest przez gminę, zgodnie z wyznaniem zmarłego. Dodatkowo pomoc społeczna może pomóc lub zorganizować pochówek osób pochodzących z biednych rodzin.

Dlaczego w sytuacjach, gdy zmarły nie ma bliskich krewnych, należy zadbać nie tylko o pogrzeb, ale także skuteczną dezynfekcję mieszkania?

W polskim prawie nie ma odniesienia do osób lub instytucji, które mają obowiązek przeprowadzić dezynfekcję czy sprzątanie po zmarłych, gdy ci nie mieli krewnych lub bliskich. Najczęściej czynność ta wykonywana jest przez administrację lub zarządcę budynku. Warto mieć na uwadze, że Państwowa Inspekcja Sanitarna wymaga użycia specjalistycznego sprzętu oraz środków posiadających odpowiednie atesty podczas przeprowadzania sprzątania po zmarłych.

Profesjonalna dezynfekcja powinna być wykonana ze względu na wskazania medyczne i higieniczne. Miejsce, w którym przez dłuższy czas przebywały zwłoki, może stanowić poważne zagrożenie dla otoczenia. Stąd też wykonanie kompleksowej dezynfekcji jest wręcz obowiązkowe. Taką usługę należy zlecić profesjonalnej firmie, np. Vector która posiada odpowiednie uprawnienia i certyfikaty, świadczące o wysokiej jakości wykonywanej pracy:

WWW: https://vector-uslugi.pl/
Telefon: 725 392 578
E-mail: [email protected]