Jest oświadczenie poseł Gromadzkiej. Dotyczy wykluczenia nas z rządowego programu...

OŚWIADCZENIE poseł na Sejm RP Małgorzaty Gromadzkiej

Uzasadnienie zmiany zasięgu terytorialnego „Rządowego programu rozwoju północno-wschodnich obszarów przygranicznych na lata 2024–2030” wraz z samym programem.

„Północno-wschodnie obszary Polski cechuje niekorzystna sytuacja społeczno-gospodarcza, dlatego są one wskazane jako Obszar Strategicznej Interwencji (OSI) „Polska Wschodnia” w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.)) (SOR) oraz Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2030) (KSRR 2030). Z myślą o tych obszarach w październiku 2023 r. przyjęty został „Rządowy program rozwoju obszaru Karpat Wschodnich i Roztocza na lata 2023–2030”. Miał on na celu stworzenie trwałych podstaw stanowiących bazę dla dalszych działań na rzecz rozwoju społeczno-gospodarczego tych terenów z poszanowaniem środowiska naturalnego i klimatu.

Jako że program przyjęty w październiku 2023 r. koncentrował się jedynie na rozwiązywaniu problemów społeczno-gospodarczych wskazanych obszarów Karpat Wschodnich i Roztocza, pomijając kwestie związane z koniecznością podjęcia interwencji mających na celu poprawę sytuacji wszystkich samorządów leżących bezpośrednio przy północno-wschodniej granicy, podjęto decyzję o rozszerzeniu zakresu wsparcia w ramach tego programu, zarówno w wymiarze terytorialnym, jak i co do rodzaju interwencji. Konsekwencją ww. zmiany była zmiana nazwy programu na oddający jego specyfikę tytuł, tj. „Rządowy program rozwoju północno-wschodnich obszarów przygranicznych na lata 2024–2030”.

Objęcie Programem nie tylko województw lubelskiego i podkarpackiego, ale także podlaskiego i warmińsko-mazurskiego sprawia, że wszystkie obszary przy północno-wschodniej granicy doświadczające podobnych problemów w związku z inwazją rosyjską na Ukrainę lub nieprzyjaznymi działaniami ze strony Białorusi oraz Federacji Rosyjskiej, otrzymają równe szanse w dostępie do środków budżetu państwa, a sam Program staje się bardziej solidarnym i kompleksowym instrumentem realizacji polityki rozwoju w samorządach położonych na tych terenach. Uwzględnienie w Programie województwa podlaskiego i warmińsko-mazurskiego jest niezbędne ze względu na to, że właśnie te województwa w wyniku ograniczonego do minimum handlu i ruchu granicznego ucierpiały najbardziej. Spadek turystów rosyjsko- i białoruskojęzycznych wpłynął negatywnie zarówno na handel detaliczny, jak i na sektor gastronomiczny, hotelarski i turystyczny, oddziaływując destrukcyjnie pod względem ekonomicznym na dwa i tak najbiedniejsze pod względem dochodów podatkowych województwa. W ślad za rozszerzeniem zakresu terytorialnego poszerzony został również zakres interwencji, tak aby był on bardziej adekwatny do potrzeb i wyzwań wynikających z inwazji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę, a także wojny hybrydowej na granicy polsko-białoruskiej (oraz potencjalnych prowokacji na granicy polsko-rosyjskiej lub w Przesmyku suwalskim), do których zaliczyć należy m.in. pogorszenie atrakcyjności turystycznej, spadek handlu transgranicznego, utrudnienia w komunikacji transgranicznej, zwiększoną presję na usługi publiczne, m.in. w obszarach opieki zdrowotnej czy edukacji.

Zmiana zakresu terytorialnego wsparcia względem programu przyjętego w 2023 r. uzasadniona była potrzebą interwencji z poziomu krajowego nie tylko tam, gdzie nastąpił znaczący napływ uchodźców z Ukrainy, ale również tam, gdzie na skutek pogorszenia relacji z Federacją Rosyjską i Białorusią najsilniej odczuwalne są ograniczenia w ruchu oraz handlu transgranicznym. Obszary przygraniczne województw podlaskiego oraz warmińsko-mazurskiego sąsiadujące odpowiednio z Białorusią oraz Obwodem Królewieckim najsilniej odczuwają skutki sankcji wprowadzanych zarówno w relacjach bilateralnych, jak i ograniczeń wynikających z kolejnych pakietów sankcji unijnych. Jest to szczególnie trudna sytuacja dla obszarów, które położone są peryferyjnie, będąc nie tylko obszarami przygranicznymi w skali kraju (daleki dystans do stolicy oraz największych obszarów metropolitalnych), ale także stanowiąc granicę zewnętrzną UE, a tym samym granicę strefy wolnego handlu czy innych udogodnień wynikających ze wspólnego rynku unijnego. Położenie, które z jednej strony jest niekorzystne w skali samej UE, ale dawało w przeszłości pewne profity z tytułu handlu transgranicznego, w obecnych uwarunkowaniach staje się jednoznacznie niekorzystne. Obok utraconych korzyści wynikających z handlu transgranicznego dostrzec trzeba też kwestie związane m.in. z obniżonym poziomem poczucia bezpieczeństwa mieszkańców terenów przygranicznych (w tym także z „Przesmyku suwalskiego”, który to obszar graniczy bezpośrednio z Litwą, ale znajduje się w bliskim sąsiedztwie granic z Federacją Rosyjską oraz Białorusią) wynikającym z konfrontacyjnej postawy sąsiadów oraz prowadzonymi działaniami hybrydowymi, takimi jak nielegalny przemyt imigrantów z krajów afrykańskich, czy zmniejszeniem zainteresowania pobytem na tych terenach ze strony turystów.

Konsekwencją zmiany zasięgu terytorialnego przy niezmienionym budżecie było ograniczenie wsparcia m.in. dla miasta Zamość pozwoliło to jednak na zwiększenie efektywności programu utrzymując jego silną koncentrację terytorialną umożliwiającą uzyskanie dofinansowania wszystkim JST objętym programem.

Jednocześnie JST nie objęte programem mogą korzystać z licznych źródeł finansowania działań rozwojowych pochodzących ze środków polityki spójności Unii Europejskiej (UE) (m.in. Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej na lata 2021–2027, programy regionalne, Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności).”

Dla rozwiania wszelkich wątpliwości planowane jest spotkanie z Jackiem Karnowskim Wiceministrem Funduszy i Polityki Regionalnej w przyszłym tygodniu.

[ZT]44017[/ZT]