Strona startowa

By wyjaśnić nocne zajście zwróciliśmy się do Geofizyki Toruń. Tam od Macieja Stawinoga, rzecznik Spółki otrzymaliśmy informacje, by w celu uzyskania szczegółowych informacji związanych z projektem badawczym Polskiej Akademii Nauk, skontaktować się z Tomaszem Janikiem. Skonkatkowaliśmy się więc z PAN i i panem Janikiem i zapytaliśmy przede wszystkim o wstrząs. -Odczuwany wstrząs (jeden) mógł pochodzić od aktywnego źródła energii sejsmicznej jakie zostało zlokalizowane na odludziu (ajbliższa miejscowość to Smólsko). Prowadzone prace są częścią dużego projektu międzynarodowego, TTZ-South mającego na celu rozpoznanie struktury skorupy i górnego płaszcza Ziemi do głębokości 50 - 60 km wzdłuż Trans-Europejskiej Strefy Szwu - usłyszeliśmy w odpowiedzi.

czy jest jakieś zagrożenie związane z tymi badaniami?, dopytywaliśmy. -Pragnę zapewnić mieszkańców Powiatu Biłgorajskiego, że był to jedyne źródło energii sejsmicznej zlokalizowane w tym rejonie i nie planujemy w najbliższym czasie innego, a możliwy odczuwalny niewielki efekt mógł być spowodowany szczególnie dobrymi warunkami propagacji fal sejsmicznych dodatkowo spotęgowany brakiem szumów otoczenia - było to w nocy. Zwykle się go nie obserwuje - zapewnia Tomasz Janik.

Jak się okazało, prowadzone w okolicy Biłgoraja badania to ogromny projekt międzynarodowy, który zakłada rozpoznanie struktury tektonicznej rejonu Płudniowo - Wschodniej Polski i Zachodniej Ukrainy i ma fundamentalne znaczenie dla zrozumienia procesów geodynamicznych, które zachodziły w tym regionie Europy Centralnej i ukształtowały współczesne oblicze Ziemi. Najstarszą jednostką tektoniczną na tym obszarze jest kraton wschodnioeuropejski, o wieku ponad 1 miliarda lat. Południowo - zachodnia część Polski wkracza na młodszą, cieńszą i cieplejszą platformę paleozoiczną Centralnej i Zachodniej Europy (wiek około 300 - 400 milionów lat). Na południa z kolei znajduje się młody system alpejski, który reprezentowany jest w Polsce przez Karpaty. Te wielkie systemy tektoniczne Europy oddziela od siebie szeroka strefa przejściowa zwana strefą szwu transeuropejskiego (TESZ – Trans-European Suture Zone), biegnąca od Morza Północnego aż po Morze Czarne. Północno - wschodnią granicę TESZ wyznacza strefa Teisseyre’a-Tornquista.

-Szczególne miejsce zajmuje obszar południowo-wschodniej Polski, stykają się tu bowiem trzy wymienione wielkie systemy geologiczne Europy. Proponowany badawczy profil sejsmiczny przecina ten ważny węzeł geotektoniczny kontynentu europejskiego. W strefie kontaktu wymienionych systemów geologicznych zachodziły procesy, których zrozumienie jest niezwykle istotne dla rozwiązania podstawowych problemów geodynamicznych tego obszaru. Dogłębne poznanie tych procesów ma kluczowe znaczenie dla zrozumienia ewolucji tektonicznej Europy, a szczególnie Europy Centralnej. Celem badawczym projektu TTZ-South jest określenie struktury skorupy ziemskiej i dolnej litosfery metodami sejsmicznymi. Spodziewane nowe rezultaty badań będą miały istotne znaczenie dla określenia procesów fizycznych mających miejsce w strefie Teisseyre’a–Tornquista w obszarze kolizji karpackiej i styku z kratonem wschodnioeuropejskim. Wyniki planowanych badań przyczynią się do głębszego zrozumienia naszej wiedzy o ewolucji Europy Centralnej. Nowe modele skorupy ziemskiej i dolnej litosfery pozwolą również na dokładniejsze modelowanie głębokich stref wnętrza Ziemi w tym regionie, z wykorzystaniem także innych metod geofizycznych - informuje Janik.

Z przesłanych do nas informacji wynika, że prace badawcze w wybranym rejonie sdą wykonane sejsmicznymi metodami aktywnymi. Sztuczne źródła fal sejsmicznych położone co 25 -6 0 km wzdłuż ~450 km profilu (~200 km w Polsce i ~250 km na Zachodniej Ukrainie) wygenerują fale sejsmiczne rejestrowane przez bardzo czułe polowe aparatury sejsmiczne, rozlokowane wzdłuż profilu co 2,5-3,5 km. -Zarówno strona polska jak i ukraińska dysponuje odpowiednim sprzętem naukowym. Dzięki zastosowaniu nowoczesnej aparatury sejsmicznej oraz nowoczesnej metodologii interpretacji sejsmicznych danych eksperymentalnych, otrzymane wyniki badań rozszerzą istotnie naszą wiedzę o budowie i geodynamice Ziemi. Analiza otrzymanych danych eksperymentalnych, prowadzona sprawdzonymi metodami interpretacyjnymi, będzie podstawą dla dokładnego określenia budowy skorupy ziemskiej i górnego płaszcza Ziemi - informują naukowcy.

Przeprowadzone dotychczas badania sejsmiczne po stronie polskiej i ukraińskiej wskazują na obecność dużych różnic miąższości skorupy (głębokości granicy Moho) w kierunku poprzecznym do TTZ. To z kolei sugeruje istnienie segmentacji skorupy prekambryjskiej na SE od szwu Fennoskandia-Sarmacja i być może równoległej do tego szwu. Planowane badania pozwoliłyby na wyjaśnienie tej kwestii - o bardzo dużym znaczeniu regionalnym nie tylko dla budowy kratonu wschodnioeuropejskiego, ale również o potencjalnych implikacjach dla fanerozoicznej ewolucji tektonicznej karpackiego odcinka TTZ i TESZ.

-Badania w tym niezwykle interesującym i ważnym od strony naukowej miejscu są tak skomplikowane logistycznie, że przeprowadzenie ich przez jeden kraj byłoby niemożliwe. Konieczna jest współpraca międzynarodowa. Co więcej, należy podkreślić, że z partnerem ukraińskim współpracujemy od wielu lat i wspólnie zrealizowaliśmy z dużym sukcesem wiele eksperymentów o podobnym charakterze, głównie na terytorium Ukrainy - zapewnia Janik.

/bilgoraj.com.pl, materiały PAN/
Foto: Poglądowe/pixabay.com